Recenzja: „Z piasku i popiołu” Amy Harmon .

Mogą odebrać nam domy, mienie, rodziny, życie. Mogą nas wypędzić. Dawniej też nas wypędzali. Mogą nas poniżać i odczłowieczać. Ale nie odbiorą nam myśli. Nie odbiorą nam talentów. Nie odbiorą nam wiedzy, wspomnień i umysłów. | „Z piasku i popiołu” Amy Harmon

W skrócie.
Angelo i Eva wychowywali się razem w malowniczej Florencji. On w wieku 11 lat, gdy na świat przyszła siostra, stracił matkę. Ojciec nie potrafił poradzić sobie z żałobą, oddał syna pod opiekę dziadków, żegnając go słowami: „Angelo, Kościół to dla ciebie najlepsze miejsce. Tam nikomu nie będziesz ciężarem” (chłopiec urodził się bez dolnej części jednej nogi). Tak Angelo trafił z Ameryki do Włoch, wprost w towarzystwo Evy Rosselli.

Eva nie pamięta matki, która zmarła, gdy córka miała cztery lata. Troskliwy ojciec oraz inni członkowie rodziny otoczyli dziewczynkę bezinteresowną miłością i opieką. Bardzo szybko dostrzeżono w bohaterce niezwykły talent muzyczny oraz dołożono wszelkich starań, by muzyka nie miała żadnych tajemnic przed młodą skrzypaczką.

Eva i Angelo darzyli się nawzajem ogromną sympatią. Z czasem okazało się, że do głosu dochodzą dużo mocniejsze uczucia i bynajmniej nie chodziło o braterską miłość, która znacznie ułatwiłaby podejmowanie wielu decyzji.

Przychodzi rok 1938. Okrutny czas wojny nie oszczędza ludzi, a Żydów skazuje na zagładę. Rodzina Evy znajduje się w bardzo trudnej sytuacji. Hitlerowskie prawo odbiera im resztki nadziei, godności i człowieczeństwa.

Angelo za wszelką cenę stara się pomagać rodzinie Rosselli oraz ukrywać Evę. Mężczyzna chce mieć stuprocentową pewność, że dziewczyna przetrwa wojnę. Pomimo swojego kapłańskiego przeznaczenia bohater niejednokrotnie zdaje sobie sprawę, że tylko Eva jest sensem jego życia.

Niestety Panna Rosselli jest daleka od biernego czekania. Z całych sił chce pomagać innym, chce wspólnie z Angelo ukrywać żydowskie rodziny. Buntownicza natura bohaterki niejednokrotnie sprowadza na nią kłopoty. Trudno oprzeć się wrażeniu, że jej nieskazitelna uroda i muzyczny talent przyćmiewają wszystko, nawet pochodzenie.

Angelo jako młody ksiądz aktywnie uczestniczy w działaniach ruchu oporu. Jest świadkiem żądzy władzy, brutalności i bezwzględności oprawców oraz bólu, cierpienia i żalu ofiar. Jednak przychodzi taki moment, którego się nie spodziewają ani Angelo, ani Ewa. Mają miejsce sytuacje, które wykraczają poza ich środki ostrożności, chwile, o których nikt nie chce pamiętać. Wtedy trzeba dokonać właściwego wyboru, nawet gdyby miał się okazać ostatnią decyzją w życiu…

Żydówka i katolicki ksiądz.
Cóż za nietypowa para bohaterów! Niepełnosprawny ksiądz z nakazanym powołaniem oraz piękna, utalentowana i skazana na wojenną zagładę Żydówka. Właśnie to połączenie przyciągnęło moją uwagę. Autorka po mistrzowsku połączyła losy i uczucia bohaterów. Uczucia, które były poddawane wielu bolesnym próbom. Połączenie tego, co niedozwolone, z tym, co śmiertelnie niebezpieczne, okazało się zdumiewająco ujmującym duetem.

Jest w książce taki moment, w którym Eva trafia w sam środek okupacyjnej paszczy lwa, drwiąc z wszystkich swoich prześladowców. Pomimo zżerającego ją od środka strachu oraz świadomości stąpania po bardzo kruchym lodzie, doskonale wie, jak wykorzystać nadarzającą się okazję, by nieść pomoc potrzebującym, nawet za cenę własnego bezpieczeństwa.

Angelo jest w stałym konflikcie z samym sobą. Ta niezwykle emocjonalna i wyniszczająca walka bardzo udziela się czytelnikowi. Wbrew pozorom największą tragedią bohatera nie jest wojna. Wykańczają go wszystkie te wewnętrzne decyzje, które podejmuje zgodnie z obraną duchowną ścieżką oraz demony, które próbuje okiełznać zgodnie z przekonaniami.

Wojna.
Przyznam szczerze, że nie jestem fanką książek, których fabuła jest osadzona w czasach Holokaustu. Generalnie bardzo rzadko sięgam po książki o wojennym zabarwieniu. Zdecydowałam się na tę opowieść głównie ze względu na autorkę. Domyślałam się, że pióro Amy Harmon stworzy naprawdę niesamowity klimat tych czasów. Autorka rozwinęła wojenny wątek z wielkim wyczuciem, stopniowo od przedwojennego 1929 roku do najokrutniejszych wydarzeń w samym środku piekła. Warto również wspomnieć, że tło historyczne powieści oraz wydarzenia, w których uczestniczyli główni bohaterowie, są prawdziwie. Tragedie, o które otarli się Eva i Angelo, wywołują niezwykle skrajne emocje i bardzo mocno podkreślają wymiar niebezpieczeństwa okupacyjnych czasów.

Strach jest dziwny. Osiada na piersi i przesącza się przez skórę, przez tkanki, mięśnie i kości. Gromadzi się w czarnej dziurze w rozmiarach duszy, wysysa z życia radość, przyjemność i piękno. Ale nie nadzieję. Z jakiegoś powodu tylko ona jest odporna na strach i to ona umożliwia kolejny oddech, kolejny krok, kolejny maleńki akt buntu, nawet jeżeli owym buntem jest tylko przetrwanie.

Reasumując.
„Z piasku i popiołu” to niesamowita, wstrząsająca, chwytająca za serce opowieść o miłości, która wszystko przetrzyma. To książka o wojennym okrucieństwie oraz niesamowitej sile dobra i nadziei. To pięknie napisana, wzruszająca historia, która zostawia głęboki ślad w pamięci. To muzyka, w której znajdują się odpowiedzi na wszystkie pytania.

___
korekta tekstu: Anna Fathi